Vormvrijheid

Beton staat niet staat niet bekend om haar vormvrijheid. Juist daarom wilde ik die wel eens op de proef stellen. Omdat ik toentertijd een vaas nodig had, besloot ik die uit beton te maken en een grote coco-cola fles als mal te gebruiken. De grote colafles sneed ik door en plaatste daarin een klein cola flesje. De ruimte tussen de grote en kleine fles zou worden opgevuld met beton en uiteindelijk mijn vaas worden.



 
De eerste poging was geen succes. Dit kwam wellicht doordat ofwel de mal te snel wilde verwijderen (hoewel ik minstens zo lang wachtte als bij de rechthoekige blokjes), of dat door de samenstelling van de petflessen het beton minder goed kan drogen en er minder of geen lucht bij kan komen. Of dat de beton te nat is geweest (ik moest het beton vloeibaarder en dus natter maken om het goed in de mal te krijgen). Maar de stukjes die overbleven na het weghalen van de mal maakte wel nieuwsgierig.

Poging twee ging een heel stuk beter. Weer heb ik een fles coca-cola gebruikt, maar nu binnenin een flesje bier (Jupiler, die zijn lekker recht). Hierdoor heeft het beton meer dikte en is dus steviger. Om er voor te zorgen dat het glas niet aan het beton zou hechten heb ik het bierflesje af en toe voorzichtig gedraaid. Alleen had ik het etiket van het flesje af moeten halen. Doordat dit nat werd, en doordat ik af en toe draaide maakte dit een spoortje in het beton en hoopte het etiket op. Met als gevolg dat het flesje niet 

meer uit de mal kon, en ik het uiteindelijk stuk heb geslagen. Met een onvermijdelijke barst als gevolg.

Wapening

Naast staal kun je ook met andere materialen je beton wapenen. Ik heb het geprobeerd met houten sateprikkers en schuurgaas. De blokjes met wapening zijn opgebouwd als een soort lasagne: om en om een laagje beton en dan een laag wapening.

 De wapening van sateprikkers ligt om en om in de breedte en de lengte van het blokje. Daartussen steeds een laagje beton. In totaal heb ik vier lagen prikkers gebruikt.

 Het resultaat viel tegen. Doordat hout niet hecht aan beton had de wapening geen enkele meerwaarde. Eerder had het een negatieve invloed. Bij het testen met de boor, om te kijken of de wapening extra stevigheid waarborgde, barste het snel in twee stukken. Het enige voordeel ervan was dat door de stokjes in de lengte richting het blokje nog wel aan elkaar bleef hangen.

De wapening met schuurgaas ging een stuk beter. De open gaasstructuur zorgt er voor dat het beton door het schuurgaas heen kan, zodat wapening en beton een geheel kunnen worden.

Het resultaat was een sterk, solide volume. Alleen kwam ik er met de boor niet doorheen. Dat kwam vermoedelijk doordat mijn betonboortje niet geschikt was om schuurgaas mee te boren. Maar wel bleek dat dit blokje veel sterker is dan een blokje zonder wapening: toen ik uiteindelijk (zonder resultaat overigens) de klopstand op de boor inschakelde bleef het blokje intact. Toen ik dat met het ongewapende blokje deed, was het direct einde verhaal.

Verwerken

Je kunt materiaal op verschillende manieren verwerken. Je kunt het zagen, boren, schuren, breken en verlijmen. Alleen zullen niet alle bewerkingen even gelukkig uitpakken, en zul je, afhankelijk van de grote/dikte van je beton, gebruik moeten maken van professionele apparatuur, of zelfs moeten uitbesteden.

Beton heeft volume nodig om sterk te zijn en krachten te kunnen opvangen. Dat bleek toen ik een stuk hout wilde opnemen in het beton. Daardoor werd het beton onder het hout te dun en brak het al tijdens het lossen van de mal. Daar komt nog bij dat hout en beton niet aan elkaar hechten.


In het afgebroken stuk beton heb ik geboord. Afhankelijk van de plaats was dat meer en minder succesvol. Als je met je boor op een steen stuit kom je er eenvoudigweg niet doorheen
(1ste poging). Boor je vlakbij een steen van behoorlijk formaat dan is je beton voor je het weet gebroken (2e). Tenslotte lukte het om de hele dikte te doorboren. De geboorde gaten zullen echter nooit heel strak zijn, want er wordt door de boor materiaal weggeslagen. Dus boren kan, maar de uitkomst is lastig te voorspellen. Om deze gunstig te beïnvloeden kun je je beton wapenen. (zie onder Wapening)




Met een eenvoudige handzaag kun je een zaagsnede in beton zetten. Maar ook hier geldt weer dat de zaag het materiaal eerder wegrukt dan dat het een nette zaagsnede zet. Met als resultaat een rafelige, onregelmatige snede. Daar komt nog bij dat als je (net als met boren) op een steen stuit je niet meer verder komt. 

Beton laat zich goed verlijmen. De twee blokjes die ik met Bison Kit verlijmde zijn niet meer los te krijgen. Betonnen elementen zijn ook te verlijmen met beton zelf.


Ga je beton schuren dan is het niet zo moeilijk om materiaal van je volume af te schuren. Glas als hout zal het niet zo snel worden om dezelfde redenen als het boren en zagen: materiaal wordt weggerukt, met als gevolg grote onregelmatigheden. En ook hier weer, kom je een steen tegen tijdens het schuren, dan kun je wel stoppen.

Oppervlakte

Het oppervlak van het beton kan redelijk worden voorzien van een textuur. Het beste doe je dit door deze textuur onder de mal te leggen en het beton daaroverheen te storten. Op die manier hecht de textuur aan het beton en hoef je het niet naderhand te verlijmen. Het gewicht van het beton zorgt ervoor dat de textuur helemaal glad en strak tegen het beton aan zit.

Ik heb twee verschillende oppervlaktes geprobeerd, stof en aluminiumfolie. Bij het blokje met stof viel op dat het stof zijn eigenschappen behoudt en dus nog steeds zacht is. Het lichte, zachte stof is in mooi contrast met het zware, harde beton.

 Aluminiumfolie is bijzonder kwetsbaar. Dat is het ook nadat het is toegepast op een blokje beton. Weliswaar zit het er redelijk stevig op en beschermt het beton het tegen kreuken en scheuren, toch beschadigt het erg snel als het met iets scherps in contact komt. Ook bleken er na het uitharden doffe plekken op de folie te zitten en kleine puntjes die er door het beton zijn ingedrukt.

Kleur

Het beton van een andere kleur dan de eigen, grijze kleur voorzien kan op twee manieren:

1. Nadat het beton is uitgehard kan een kleur worden aangebracht. Verschillende materialen zullen verschillend reageren wanneer het wordt aangebracht op beton. Ecoline, bijvoorbeeld, trekt heel erg snel in het beton, waardoor het lastig is om een egale kleur te krijgen. In mijn geval werd het vrij vlekkerig. Ook is het goed om langer te wachten dan dat het aangebrachte materiaal (stof)droog is met je conclusie: na een week verschenen er gele plekken in het beton.

2. Tijdens het aanmaken van het beton een kleurstof toevoegen. Ik deed dit met Ecoline, gesso en gele verf. De hardheid en sterkte van je beton hangt sterk samen met de gebruikte hoeveelheid water tijdens het aanmaken. In sommige kleurstoffen zit ook water of andere vloeistoffen. Dit beïnvloed dus ook het uiteindelijke resultaat.

Dus ook hier is experimenteren belangrijk. 

En ook hier iets langer wachten met je conclusie wat welk materiaal met beton doet. Zo was het blokje dat met groene ecoline is gekleurd na een maand pas helemaal 'uit ontwikkeld'. En toen bleek dat het beton veel poreuzer was dan ongekleurd beton, en je het met je nagel kon weghalen.

Het blokje met gesso was aanvankelijk helder wit, maar werd na verloop van tijd steeds grijzer. Uiteindelijk was het maar een fractie lichter dan de kleur van gewoon beton, en was het veel poreuzer. Ook kostte het veel tijd voordat het helemaal uitgehard was, ongeveer 3 tot 4 keer zo lang.

Het gele blokje harde wel in hetzelfde tempo als gewoon beton uit, en bleek ook naderhand dezelfde eigenschappen te hebben. Wel is de gele kleur veel minder verzadigt dan de gele verf zelf.

Voorbereiding

Alle proeven zijn gedaan met Beamix Beton Super sterk (zak 20 kg, €4,29). Deze betonmortel is geschikt voor o.a vloeren en funderingen.

De bekisting, of mal, waarin beton werd gestort is gemaakt van 12mm betonplex. Betonplex is een multiplex met epoxy toplaag, waardoor er geen vocht doorheen kan en het beton goed uit kan harden. Door de gladde oppervlakte heeft het beton geen nabehandeling nodig.

Let wel op dat je niet, zoals ik wel deed, gaat schroeven in de zijkant van het hout, want dan gaat het barsten. Beter is het om met een hoekanker te werken en dit te bevestigen in boven- of onderkant (de gladde zijde).


Omdat ik proeven deed met kleinere volumes heb ik het beton gezeefd om zo de grootste stenen eruit te halen. Hierdoor werd het beton ook gladder en regelmatiger en vooral ook sterker.